Met de verbreding van de A27 Houten - Hooipolder komt aansluiting 34 op de A59 te vervallen. Rijkswaterstaat legt daarom een verbindingsweg aan tussen de A59 en Raamsdonksveer. Deze weg gaat door het gebied ten zuiden van de Kloosterweg. Dat terrein staat op de Archeologische Monumentenkaart (AMK). ‘Daarop staan alle bekende behoudenswaardige archeologische terreinen van Nederland,’ licht Goossens, senior projectleider en adviseur erfgoed bij Arcadis, toe. ‘Als je op dat terrein gaat werken, moet je eerst weten wat er in de bodem zit.’ Ten noorden van de Kloosterweg ligt een voormalig kloosterterrein uit de late middeleeuwen. Goossens: ‘We verwachtten ook op dit terrein sporen van het klooster te vinden.’
Vindplaatsen bij Kartuizerklooster
In opdracht van Rijkswaterstaat en Arcadis deed RAAP in maart 2020 archeologisch proefsleuvenonderzoek. Goossens vertelt hoe dat in zijn werk gaat. ‘Bij proefsleuvenonderzoek maak je van tevoren een inschatting van mogelijke vindplaatsen. Soms moet je daarvoor een verkennend vooronderzoek doen, maar dat was hier niet nodig. Het gebied rondom het Kartuizerklooster is al vaker onderzocht. Op basis van die kennis bepaal je dan op welke locaties je iets verwacht te vinden. Onderzoekers van RAAP hebben vervolgens in putten van gemiddeld 4 m breed en 15 tot 25 m lang archeologisch onderzoek gedaan.’
Sloten, greppels en een turfvaart
De mogelijke vindplaatsen én vondsten legde Arcadis vooraf vast in een Programma van Eisen. Goossens: ‘We hoopten onder andere een deel van de oude kloostergracht en resten van bewoning in de steentijd aan te treffen. De kloostergracht hebben we helaas niet gevonden, maar we vonden wel veel andere sporen die in relatie staan tot het voormalige klooster en de ontginning van het omringende landschap, waaronder verschillende sloten en greppels en een turfvaart. Ook vonden we redelijk wat aardewerk. Deze vondsten kunnen ons inzicht geven in het leven en gebruiken van het klooster.’
Verdedigingswerken uit de middeleeuwen
Het onderzoek legde 170 kuilen bloot, die samen een vrijwel rechte lijn vormen. ‘Deze kuilen zijn restanten van verdedigingswerken uit de middeleeuwen, een landweer,’ legt Goossens uit. ‘We kunnen niet met zekerheid zeggen hoe die landweer er verder precies uit zag. Mogelijk stonden in deze kuilen palen, met daartussen een haag, maar het kan ook een soort gracht zijn geweest of een rij struikelkuilen. Ze zijn in ieder geval aangelegd om ongewenste bezoekers te weren.’
Bewoning in de steentijd
Bij het onderzoek vond Arcadis ook sporen die nog ouder zijn dan het klooster. Goossens: ‘Ter hoogte van een dekzandrug is een haardkuil aangetroffen uit de middensteentijd, gedateerd op 6500-6400 voor Christus. We hebben tot nu toe één haardkuil gevonden, nader onderzoek moet uitwijzen of er meer plekken zijn. Mogelijk vinden we in de buurt ook nog vuurstenen werktuigen voor de jacht en slacht.’
Extra onderzoek nodig
Met afronding van het proefsleuvenonderzoek is het archeologische onderzoek nog niet afgelopen. Goossens licht toe: ‘Wij hebben in het onderzoeksrapport enkele plekken als “behoudenswaardig” aangemerkt. Neemt het bevoegd gezag dat advies over, dan moeten we nader onderzoek doen om informatie over die plekken te verzamelen en te behouden.’