‘De eerste stap in een archeologisch onderzoek voor een groot infrastructureel project zoals de verbreding van de A27 bestaat uit bureauonderzoek. We inventariseren op basis van geologische kaarten, archeologische data, gemeentelijke archieven en dergelijke of er binnen het tracé archeologische vindplaatsen bekend of te verwachten zijn. Dit deel is al uitgevoerd voordat Arcadis bij het project betrokken was. Vanwege het belang voor de Nederlandse geschiedenis hebben wij het onderzoek aangevuld met informatie over de Tweede Wereldoorlog en over historische erven en boerderijen in het gebied. In een uitgebreid rapport hebben we zo alle potentiële archeologische vindplaatsen in kaart gebracht.’

Met de handboor in het veld 

‘De volgende stap is een verkennend booronderzoek in het veld. Daarbij hebben we met een handboor over het gehele tracé ongeveer 1.500 boringen verricht. Het resultaat was een dwarsdoorsnede van het complete projectgebied, waarin alle bodemlagen tot vier meter onder de grond in kaart zijn gebracht. Het begeleidende rapport vermeldt waar de potentiële archeologische lagen te vinden zijn. Dit zijn vaak de oude oppervlakten, waar vroeger mogelijk bewoning is geweest.’

Nader onderzoek doen

‘Op de locaties waar de eerste werkzaamheden voor de wegverbreding van de A27 Houten - Hooipolder moeten plaatsvinden, heeft Arcadis de zones met een mogelijke archeologische laag al nader onderzocht. Voor de overige locaties wordt in het contract met de toekomstige aannemer opgenomen dat hij verantwoordelijk is voor dit vervolgonderzoek.

Deze fase is het zogenaamde karterend booronderzoek, waarin we intensiever boren. We hebben met een grotere boor meer boringen per hectare uitgevoerd. Daarna hebben we de boormonsters gezeefd, zodat we bijvoorbeeld vuursteenresten, aardewerk, bot, metalen en houtskoolresten konden vinden. Op de plekken waar we iets hebben gevonden, hebben we vervolgonderzoek verricht. De locaties waar we niets aantroffen, hebben we vrijgegeven: daar is geen verder archeologisch onderzoek meer nodig. Zoals altijd, hebben we in een rapport de mogelijke betekenis van de vondsten beschreven. Daarbij geven we zoveel mogelijk context: is er bijvoorbeeld een nederzetting geweest, hoe groot was die dan, hoe diep in de grond zitten de resten, enzovoort.’

Proefsleuven graven

‘Bij dit project hebben we als vervolgonderzoek in 5 zones proefsleuven van 4m bij 20m breed van ongeveer 1m diep gegraven. Daarmee kunnen we sporen vinden die we met een booronderzoek niet kunnen ontdekken. Ten noorden van de Merwedebrug troffen we loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog aan. Die zijn geschiedkundig minder interessant, zodat geen verder onderzoek meer nodig is. In Geertruidenberg vonden we houtskool en verkleuringen in het zand. Die hebben we kunnen herleiden tot de middensteentijd, ofwel het mesolithicum. Deze ongeveer 10.000 jaar oude resten zijn relatief zeldzaam voor Nederland. Daarom hebben we aanbevolen om op deze vindplaats fijnmaziger, met nog meer boringen per hectare, te gaan boren voor nader onderzoek. Dat is inmiddels opgenomen in de voorschriften voor het toekomstige contract.’

Extra opdracht

‘Arcadis heeft ook de opdracht gekregen om proefsleuvenonderzoek te doen naar het Kartuizerklooster ten westen van Geertruidenberg. Dit middeleeuwse klooster is een beschermd archeologisch monument. Uit het onderzoek blijkt dat het tracébesluit voor de wegverbreding A27 Houten - Hooipolder net buiten de voormalige gracht rondom het klooster ligt. Het kloosterterrein valt dus buiten het gebied waar de onderzoekswerkzaamheden plaatsvinden en wordt dus niet verstoord.’

Meer lezen?

• Resten van het Kartuizerklooster en haardkuilen uit de middensteentijd
• Archeologisch onderzoek bij Raamsdonksveer