Met haar indrukwekkende lengte zit ze slechts 3 centimeter onder het wereldrecord. Eloy en Martijn vingen begin september samen met hun collega’s voorzichtig vissen, amfibieën en dieren om ze naar een nieuwe, andere plek te verhuizen. Een onmisbare stap voor de verbreding van de A27. Zij vertellen over deze bijzondere vangst en de jaren aan voorbereiding voor deze werkzaamheden.
‘Als Rijkswaterstaat kunnen we niet zomaar beginnen met de verbreding van de A27’, begint Martijn. ‘We moeten rekening houden met de dieren en de natuur die naast de weg leven, en wiens leefgebied we innemen. Daarom doen we vóór de werkzaamheden altijd eerst ecologisch onderzoek. Wat is de impact van de werkzaamheden op de omgeving? Welke dieren en planten leven hier, en wat moeten we doen om die te beschermen of te compenseren?’ Uit onderzoeken die al rond 2016 zijn uitgevoerd, bleek dat er in dit gebied ‘Het Klooster’ bij Nieuwegein meerdere beschermde diersoorten voorkomen. Waaronder de grote modderkruiper. ‘Daar moeten we zorgvuldig mee omgaan’, vertelt Eloy. ‘Soms helpen we dieren uit zichzelf een veilige plek te vinden, maar soms helpen we ze een handje zoals nu bij de sloot in Nieuwegein. We verplaatsen ze naar een speciaal compensatiegebied dat hun oude leefgebied vervangt.’
Voorbereid tot in de puntjes
Voor het verplaatsen van dieren en het dempen van een sloot gelden strenge regels. ‘Daarvoor heb je een vergunning nodig en die krijg je pas als je met uitgebreide documentatie kunt aantonen dat je aan alle criteria voldoet’, vertelt Martijn. ‘Daarom deden we opnieuw ecologisch onderzoek om precies te weten welke vis- en diersoorten er nu in de sloot leven. Ook stelden we voor de vergunning samen met de aannemer, De Groene Waarden, een ecologisch werkprotocol op: wat doen we, wanneer en op welke manier? Voor dit deel van het traject dient circa 1000 vierkante meter sloot gedempt te worden. Welk compensatiegebied komt daarvoor in de plaats? En hoe zorgen we dat de vissen en amfibieën uit de sloot veilig in dit nieuwe compensatiegebied terechtkomen? Dat vraagt veel afstemming.’ De voorbereidingen liepen al sinds 2021. Begin dit jaar kregen ze groen licht: de sloten mochten worden gedempt en de dieren verplaatst. Maar ook dat kan niet zomaar…
Voordat de verbredingswerkzaamheden beginnen, vindt het ecologisch onderzoek plaats langs de A27.
De kunst van het vangen
‘Alleen in september en oktober mogen we de dieren, waaronder de grote modderkruiper, verplaatsen’, vertelt Eloy. ‘We moeten namelijk rekening houden met allerlei ecologische omstandigheden. Denk aan de voortplantingsperiode van de modderkruiper die tussen april en juni plaatsvindt. Het is ten strengste afgeraden om ze dan te verhuizen. En je moet op tijd klaar zijn, vóór de winter begint. Dan kruipen ze namelijk al diep weg in het slib. Je hebt dus maar een beperkte periode waarin het kan.’
Het vangen van de dieren gebeurt op verschillende manieren. Langs het gebied plaatsen ze schermen met emmers aan de rand waar dieren en amfibieën zoals padden en kikkers in lopen of kruipen. Het vangen van de vissen? Dat is iets ingewikkelder. ‘Eerst storten we zand op een kleine plek in de sloot om de ruimte kleiner te maken. Vervolgens verlagen we het waterpeil’, vertelt Eloy. ‘Daarna graven we het slib in delen af en leggen we dat op de slootkant. Tussen dat modderige slib zitten dan allerlei vissen en amfibieën verscholen die je samen met collega’s ertussenuit haalt.’ Glimlachend voegt hij toe: ‘En die enorme modderkruiper van 27 centimeter? Die viel ons meteen op. Al spartelend tussen het slib.’
Het water wordt opgepompt en hierdoor verlagen we het waterpeil.
Een lange aanloop
Eloy blikt terug op de vangst: ‘Het moment van vangen, dat is heel bijzonder. Vanaf dat eerste onderzoek in 2016 ben je bezig met deze werkzaamheden. Daar werk je jaren naartoe. Je hoopt natuurlijk dat je iets vangt… En dan vind je zo’n joekel tussen het slib! Dat maak je niet elke dag mee.’ Martijn voegt daaraan toe: ‘Het is extra mooi omdat je ziet dat de gekozen aanpak werkt. Dit is precies waarom we het zo doen.’ Het nieuws van de grote modderkruiper verspreidde zich snel: collega’s, stagiairs en junioren kwamen even kijken en ook Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland, afgekort RAVON, werd direct gebeld. Martijn: ‘Zij waren er binnen no-time bij. Zo’n vondst is ook voor hen ontzettend interessant.’
Een zonnige dag
Zo’n dag als deze, waarin ze eindelijk de dieren mogen verhuizen, is er eentje waar Martijn en Eloy altijd naar uitkijken. ‘En het was ook nog eens topweer, dat maakt het extra leuk’, lacht Eloy. Martijn vult aan: ‘Meestal staat alleen de aannemer – in dit geval Eloy en collega’s – langs de sloot, maar deze keer was ik er ook bij namens Rijkswaterstaat. Dat is niet alleen leuk omdat je er samen naartoe hebt gewerkt, maar ook heel nuttig. In de praktijk loopt het altijd net iets anders dan vooraf afgesproken. Dan moet je direct kunnen schakelen om toch te blijven voldoen aan alle regels en eisen. Want we zijn samen verantwoordelijk voor het beschermen van de natuur.’
‘We zijn ook gewoon blij dat we deze dieren mogen en kunnen beschermen’, vertelt Eloy verder. ‘Het is niet voor niets een vast onderdeel van het werk. Zonder deze voorbereidingen kunnen de werkzaamheden aan de A27 simpelweg niet doorgaan. En dat is juist het mooie: dat we hier samen, vanuit verschillende rollen en expertises, integraal aan werken.’